Δεκαεπτά κλωστές

Συγγραφέας: Πάνος Δημάκης
Εκδόσεις: Κάπα εκδοτική
Κατηγορίες: historical fiction
Βαθμολογία: 6/10

Στις αρχές τουω1900, σε ένα χωριό των Κυθήρων, ο νεαρός Αντώνης Γερακίτης προσπαθεί να ξεκινήσει τη ζωή του και να έχει ένα καλύτερο μέλλον από των γονιών του, οι οποίοι, αν και έχουν ένα πολύ καλό όνομα στην κοινωνία, έχουν μεγαλώσει σχετικά φτωχικά.

Ο Αντώνης, πέρα από την τέχνη της τσαγκαρικής έχει ταλέντο και στη λύρα και έτσι είναι πολύ αγαπητός στη μικρή του κοινωνία. Όταν δε γνωρίζεται με την Άννα, μια όμορφη κοπέλα από ένα διπλανό χωριό, η ζωή του φαίνεται να παίρνει το δρόμο που ήθελε.

Είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίζει τη ζωή του αρκετά σταθερά ώστε να αντέξουν μια ανυπόστατη φήμη ή θα γκρεμιστούν τα πάντα γύρω του σαν κάστρο στην άμμο; Τι επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει μια τέτοια φήμη στη ζωή ενός νέου ανθρώπου;

Ένα μυθιστόρημα για την ηθική

Κάτι που συνειδητοποίησα από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου είναι η εξαιρετική χρήση της γλώσσας από τον συγγραφέα. Ο τρόπος γραφής του μου άρεσε από τις πρώτες σελίδες. Φτιάχνει εξ αρχής τη σωστή ατμόσφαιρα και καταφέρνει με μεγάλη επιτυχία να μας τραβήξει πίσω στις αρχές του 20ου αιώνα. Φαίνεται ότι έχει κάνει μεγάλη έρευνα για τα ήθη και τα έθιμα της εποχής και του νησιού. Δεν έχω ταξιδέψει ποτέ στα Κύθηρα, αλλά πλέον νιώθω ότι τα έχω δει μέσα από τις περιγραφές αυτού του βιβλίου. Αυτό το κομμάτι με ικανοποίησε απόλυτα και, παρόλο που το ιστορικό μυθιστόρημα δεν είναι το είδος της λογοτεχνίας που προτιμώ γενικά, θα ήθελα να δώσω άλλη μια ευκαιρία συγγραφέα.

Ο Πάνος Δημάκης έχει περάσει κάποια σημαντικά μηνύματα μέσα στο βιβλίο. Το “τι θα πει ο κόσμος” έχει καταστρέψει και συνεχίζει να καταστρέφει καθημερινά τις ζωές πολλών ανθρώπων, είτε είναι κάτι που σκέφτονται οι ίδιοι για τους εαυτούς τους, είτε είναι κάτι που σκέφτονται τα κοντινά τους πρόσωπα για τους ίδιους. Επίσης, κάποιες συζητήσεις μεταξύ της Άννας και της αδερφής της, Ρόζας, γύρω από την ηθική έχουν ενδιαφέρον και είναι επίκαιρες ακόμα και 120 χρόνια μετά.

Υπήρξαν όμως και κάποια αρνητικά στο βιβλίο. Το πρώτο που ένιωσα να με ενοχλεί στο βιβλίο είναι η ψευδής φήμη η οποία βαραίνει τον πρωταγωνιστή. Αν το θεωρείτε spoiler, πηγαίνετε κατευθείαν στην επόμενη παράγραφο. Η ψευδής κατηγορία είναι ότι προσπάθησε να βιάσει μια γυναίκα. Ώντας μια ιστορία 120 χρόνων, και χωρίς να ξέρουμε τι πραγματικά έγινε, προσωπικά έχω τις αμφιβολίες μου. Μου ακούγεται περισσότερο σαν ακόμα μια ιστορία που θέλει να μας δείξει ότι οι γυναίκες λένε ψέματα για τους βιασμούς και καταστρέφουν τις ζωές καλών και τίμιων αντρών, παρά ως η ιστορία ενός αδικημένου. Δε λέω ότι δε συμβαίνει μια στο εκατομμύριο ή ότιθα έπρεπε να αναφερόμαστε ποτέ σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και να τονίζεται πάντα ότι υπάρχει πραγματικό και πολύ σοβαρό πρόβλημα, κάτι που εδώ δεν έγινε. Αντιθέτως, υπάρχει ένα σχόλιο του αφηγητή, το οποίο υποτίθεται ότι είναι σκέψεις από πελάτισσες του Αντώνη, αφού μαθαίνουν τη φήμη: “Μα γιατί δεν είχε ριχτεί σε αυτές το τέρας; Σίγουρα κι αυτές θα μπορούσαν να κινήσουν τον θαυμασμό και τον πόθο σε έναν άντρα”. Διαβάζοντας αυτή τη φράση πάλεψα πολύ να μην παρατήσω το βιβλίο. ΚΑΜΙΑ ΜΑ ΚΑΜΙΑ γυναίκα δε σκέφτεται “αχ εμένα γιατί δεν προσπάθησε να με βιάσει”. Αν το έχει σκεφτεί χρειάζεται ψυχιατρική υποστήριξη. Με το να μας λέει ο συγγραφέας ότι κάποιες γυναίκες σκέφτηκαν έτσι πάει να πει ότι δεν έχει ιδέα για τι πράγμα μιλάει. Και όχι δε σκέφτονταν έτσι ούτε το 1900 ούτε το 1500. Καμία γυναίκα δε σκέφτεται το βιασμό ως απόδειξη ότι αρέσει. Όποιος πιστεύει κάτι τέτοιο, απλά προσπαθεί να βρει ανύπαρκτες δικαιολογίες για τους βιαστές.

Διαβάζοντας κριτικές άλλων αναγνωστών, βλέπω ότι τείνουν να συμπονούν τον Αντώνη. Προσωπικά, ενώ τον είχα συμπαθήσει πολύ και ήλπιζα ότι θα βρει τη λύτρωση μετά από την αναληθή φήμη, σιγά σιγά άρχισα να τον αντιπαθώ. Πίσω από τις προσπάθειές του να ξαναφτιάξει τη ζωή του, έβλεπα έναν διαρκή μισογυνισμό και μια τάση να κατηγορεί τις γυναίκες για οτιδήποτε αρνητικό του συνέβαινε. Ακόμα κι όταν κάποια προσπαθεί να τον βοηθήσει, της χρεώνει πράγματα τα οποία δε μπορούσε να ελέγξει στις αρχές του 20ου αιώνα που εξελίσσεται η ιστορία.

Τέλος, δε μπορώ να παραλείψω το ότι με ενόχλησε η χρήση της προβληματικής λέξης “γύφτοι” από το συγγραφέα. Αν είχε χρησιμοποιηθεί από κάποιο χαρακτήρα του θα μπορούσε να δικαιολογηθεί ως μια λέξη που θα χρησιμοποιούσε κάποιος το 1900, αλλά το θεωρώ ανεπίτρεπτο να χρησιμοποιείται από συγγραφέα του 21ου αιώνα.

Η συγγραφική πένα του συγγραφέα λοιπόν, του χαρίζει μια ακόμα ευκαιρία. Αν όμως δεν καταφέρει να αποτινάξει τις μισογυνηστικές απόψεις αυτού του βιβλίου, δε θα έχει άλλη.